Bölüm 2: Borcun Psikolojisi

Mayıs 17, 2025

“Borç, yalnızca bir rakam değil; ruhun esaretidir.”

Borç, modern çağın görünmeyen zinciridir. Kişinin eline pranga vurulmaz, ama zihnine damga basılır. Borç, insanın sadece cebine değil, düşüncesine, rüyasına, hatta duasına dahi sirayet eden görünmez bir efendidir. Onu kağıt üzerinde rakamlar olarak görürsün, ama aslında hayatının ritmini belirleyen görünmeyen bir çit gibidir. Borç; bankaların verdiği değil, sistemin dayattığı bir alışkanlıktır.

Borç, seni borçlu hissettirmekle başlar.

Borçlanmanın Psikolojik Yükü: Görünmeyen Baskı

Borç almak bir karar değil, çoğu zaman bir mecburiyettir. Fakat birey, bu mecburiyeti kendi iradesiyle seçmiş gibi hissettirilir. Çünkü sistem, borçlanmayı bir ihtiyaç değil, bir özgürlük gibi sunar.
Ev mi almak istiyorsun? "Kredi çek."
Tatile mi çıkacaksın? "Taksitle öde."
Eşin doğum yapacak? "Kredi kartına böl."

Modern insan, her adımını borçla finanse eder hale gelmiştir. Bu durum insan zihninde sürekli bir kaygı hali oluşturur. Yapılan araştırmalar, borçlu bireylerin borçsuzlara kıyasla daha fazla depresyon, anksiyete ve intihar eğilimi taşıdığını göstermektedir.

Borç; bireyin karar alma mekanizmasını, sosyal ilişkilerini ve hatta özgüvenini çökerten bir dinamittir.

Borç = Modern Kölelik

Antik çağlarda köleler zincirle bağlanırdı. Şimdi ise borç sözleşmeleriyle.

Borçlu insan, zamanını, emeğini, dikkatini ve geleceğini borçlandığı kuruma ipotek ettirmiştir. Artık çalışmasının nedeni üretmek ya da yaşamak değil, borcunu ödemektir.

Bu yüzden borçlunun sabah kalktığında aklındaki ilk düşünce:

“Kalan taksit ne kadar?”
“Bu ay nasıl ödeyeceğim?”

Kendini gerçekleştirme motivasyonu değil, hayatta kalma zorunluluğu borçluyu yönlendirir. Bu da insanı zamanla şu hale getirir:

Kendine ait olmayan bir hayatı, başkalarının parasını ödemek için yaşamak.

Bu bir tür psikolojik köleliktir.

Toplumsal Travmalar: Sessiz Çığlıklar

Borç bireysel bir eylem gibi görünse de, toplumu kökten etkileyen bir hastalıktır.
Çünkü borçlu birey:

Daha az harcar → ekonomi daralır
Daha fazla çalışır → ailesine, çocuklarına vakit ayıramaz
Daha streslidir → fiziksel ve ruhsal sağlık sorunları yaşar
Daha edilgendir → politik olarak ses çıkarmaz, düzeni sorgulamaz

Borçlular toplumu, pasifleştirilmiş, sindirilmiş bireylerden oluşan bir kalabalığa dönüştürür.
Bu kalabalık, çok kalabalıktır ama çok sessizdir.
Çünkü borç, ses tellerini değil, vicdanı kıstırır.

İşte bu yüzden devletler borçlu halkları sever. Çünkü:

Borçlu halk, devrim yapmaz.

Tüketim Kültürü ile Beslenen Borç

Kapitalizm, önce arzuyu yaratır, sonra o arzuya ulaşmak için borcu meşrulaştırır.
Bir telefon çıkar piyasaya, adı “Pro Max”.
Bir reklam gösterilir: “Sen buna layıksın.”
Ama fiyatı 3 maaş.
Sistem fısıldar: “Hiç sorun değil. 36 ay taksit yaparız.”

Tüketim kültürü bireyin arzusunu manipüle eder. Onun neye ihtiyacı olduğunu söylemez, neyi arzulaması gerektiğini öğretir.
Bu arzunun finansmanı ise borçtur.
Yani modern insan, ihtiyacı olmadığı şeyleri, sevmediği işlerde çalışarak, borçla alır. Ve sonra o borcun esiri olur.

Kredi kartları birer sihirli değnek gibi sunulsa da, her harcama aslında gelecekten çalınan bir özgürlüktür.

Aile İlişkileri ve Borcun Gölgesi

Borç yalnızca bireyin zihnine değil, aile kurumuna da musallat olur.
Eşler arasındaki gerginliklerin, boşanmaların ve aile içi şiddetin temel nedenlerinden biri ekonomik baskılardır. Bu baskının kaynağı ise çoğunlukla borçlardır.

Borç; romantizmi öldürür.
Borç; çocuğun oyun sesini bastırır.
Borç; evdeki kahkahayı sessizliğe boğar.

Çünkü borç evin içine giren ama kimsenin açıkça konuşmadığı üçüncü bir kişidir.
Ve bu kişi zamanla evin efendisi olur.

Borçlu İnsan, Düşünemez

Borçlu birey, hayatta kalma telaşı içinde eleştirel düşünme becerisini kaybeder.
Kitap okuyacak vakti yoktur.
Kendini geliştirecek enerjisi kalmamıştır.
Siyaseti takip etmez. Çünkü ülkeyi değil, evin kirasını dert eder.

Bu da sistemin istediği şeydir:
Tefekkür edemeyen, hesap soramayan, itiraz etmeyen bir yığın.

Borçsuz Yaşam: İmkânsız mı, Yasak mı?

Bugün borçsuz yaşamak neredeyse imkânsız değil, yasaktır.
Faizsiz bir banka hesabı açmak zor.
Kredi kartı almadan temel ihtiyaçlarını karşılamak zor.
Taksitsiz telefon almak zor.
Faizsiz ev almak imkânsıza yakın.

Sistem seni buna zorlamaz,
Sistem seni buna mecbur bırakır.

İşte bu nedenle borç, sadece bireysel bir mesele değil, toplumsal bir esaret mekanizmasıdır.

Ruhun Zincirlerini Gör

Borç, yalnızca maddi bir yük değil; varoluşsal bir kısıtlamadır.
Borcun psikolojisi, insanın hem zihinsel hem duygusal özgürlüğünü tahrip eder.
Bir toplumun özgürleşmesi, borçla değil; emeğin yüceltilmesiyle, tüketimin sorgulanmasıyla ve faizsiz sistemlerin inşasıyla mümkündür.

NoRiba.Finance bu zinciri kırmak için yola çıkmıştır.
Çünkü biz biliyoruz:

“Borcun olduğu yerde irade susar, özgürlük ölür.”

📘 Kitap: “NoRiba: Zincir Kıran Ekonomi”

Bu Blogda Ara

Habibullah Üstün